Huỳnh Thanh Điền

Trường Đại học Nguyễn Tất Thành

thanhdien82@gmail.com

Tóm tắt:

Trong hơn hai thập kỷ qua, Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng; tuy nhiên, phần lớn giá trị gia tăng thuộc về khu vực doanh nghiệp FDI, trong khi doanh nghiệp nội địa vẫn duy trì quy mô nhỏ, năng suất thấp và khó tham gia các phân đoạn giá trị cao. Gốc rễ của tình trạng này không nằm ở những nguyên nhân thường được viện dẫn như thiếu vốn, thiếu công nghệ hay chi phí sản xuất cao, mà ở sự lệch pha mang tính hệ thống của cơ chế khuyến khích kinh tế. Khi lợi nhuận từ đất đai và tài sản tài chính vượt trội so với lợi nhuận từ sản xuất và đổi mới công nghệ, dòng vốn nội địa tự nhiên rời bỏ nhà xưởng, làm suy yếu nền tảng công nghiệp trong nước. Bài viết phân tích bốn kênh méo mó chính làm suy yếu doanh nghiệp nội: (i) tài chính hóa đất đai, (ii) cấu trúc tín dụng thiên lệch theo tài sản, (iii) thiếu hệ sinh thái tài chính đa tầng hỗ trợ doanh nghiệp, và (iv) năng lực hấp thụ công nghệ hạn chế. Trên cơ sở đó, đề xuất mô hình tái thiết hệ thống khuyến khích hướng về sản xuất, bao gồm định giá đất theo chức năng, tín dụng gắn với đổi mới, thị trường vốn đa tầng và chính sách nâng cao năng lực công nghệ nội địa. Đây là điều kiện then chốt để Việt Nam xây dựng nội lực sản xuất và đạt được tự chủ kinh tế, công nghệ trong dài hạn.

Từ khóa: Doanh nghiệp nội; công nghiệp hóa; tài chính hóa; tín dụng; hệ thống khuyến khích; chuỗi giá trị; năng lực hấp thụ công nghệ.

Huỳnh Thanh Điền. (2025). Hệ thống khuyến khích lệch hướng và rào cản đối với xây dựng năng lực công nghiệp tại Việt Nam. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.17729229